ATATÜRK VE KONYA
ATATÜRK'ÜN KONYA'YA İLK GELİŞİ
(Kaynak: Atatürk'ün Doğumunun 100. Yıl Armağanı ATATÜRK ve KONYA-İhsan KAYSERİ Konya 1981)
Büyük önder Atatürk İstanbul ve İzmir'den sonra en çok uğradığı ve günlerce kaldığı şehirlerimizden birincisi güzel Konya'mızdır.
Atatürk Konya'ya 12 defa gelmişlerdir. Çoğu zaman günlerce kalmışlardır. Toplam olarak Ulu Önder Konya'mızda 33 gün geçirmişlerdir.
Atatürk Konya'ya 3 Ağustos 1920 gelmiştir. Kuvâ-i Milliye'ye karşı bazı olumsuz hareketlerin meydana gelmekte olduğunu öğrenen Ata, Konyalılarla ve Konya'daki zevatla görüşmek, halkı aydınlatmak üzere sabah saat 6.00 sıralarında trenle Konya'ya geldi. Atatürk'ün yanında milli savunma bakanı Fevzi Çakmak, Genel Kurmay Başkanı Şemsettin, 12. Kolordu Komutanı Fahrettin ALTAY paşa bulunuyordu. Atatürk çeşitli temaslarda bulunduktan sonra Konya'daki duruma ilişkin, TBMM ikinci başkanı ve Adliye Bakanı Celâlettin Arif beye bir telgraf gönderdi.
“Konya'nın durumunu memnuniyet verici buldum. Halk aydınlatılmış, kötü niyetli
kişilerin sözlerine aldananlar, şimdi hatalarını anlamış, doğru yola gelmişlerdir.”
4 Ağustos 1920 günü sabahı hastaneyi ve liseyi ziyaret eden Büyük Önder, öğleden sonra da Hükümet meydanında Konyalılara seslendi. Atatürk'ün hükümet meydanındaki konuşması Konyalıların coşkun alkışlarıyla zaman zaman kesildi. Atatürk iç ve dış düşmanların milletin çelik iradesi karşısında eriyeceğini, milli kuvvetlere güvenilmesini ve yardım edilmesini istedi. Konuşmasını şöyle tamamladı.
“Milli amaçlara ihanet eden bedbahtlar yine milletin iradesiyle cezalarını bulacak, hatalarını anlayacaklardır. Millet, Kuvâ-i Milliye ile hemfikirdir.”
Atatürk'ün konuşmasından sonra Antalya Milletvekili Rasih Kaplan memleketin kurtuluşu üzerine dua etti. 5 Ağustos 1920 sabahı da Atatürk Çukurovalıların düzenlediği Pozantı mitingine katılmak üzere trenle Konya'dan ayrıldı.
ATATÜRK'ÜN KONYA'YA GELİŞ VE AYRILIŞ TARİHLERİ
Konya, Atatürk'ün, İstanbul ve İzmir’den sonra en çok uğradığı ve kaldığı mutlu şehirlerimizden biridir.
Atatürk'ün Anadolu'ya geçerek Ankara'ya yerleştiği, ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni açtığı günden ölümüne kadar Konya'ya 13 kere gelip gitmiş, bu gelişlerinde çoğu zaman günlerce kalmıştır.
Bu Konya ziyaretlerinde kalışlarının toplam 33 gün tuttuğu hesaplanmaktadır.
Atatürk’ün Konya’yı ziyaret tarihleri şöyledir;
3 Ağustos 1920-5 Ağustos 1920 Birinci gelişleri
1 Nisan 1922-4 Nisan 1922 İkinci gelişleri
24 Temmuz 1922-25 Temmuz 1922 Üçüncü gelişleri
19 Ağustos 1922-20 Ağustos 1922 Dördüncü gelişleri
20 Mart 1923-23 Mart 1923 Beşinci gelişleri
3 Ocak 1925- 13 Ocak 1925 Altıncı gelişleri
17 Ekim 1925- 19 Ekim 1925 Yedinci gelişleri
18 Mayıs 1926- 19 Mayıs 1926 Sekizinci gelişleri
18 Şubat 1931 - 1 Mart 1931 Dokuzuncu gelişleri
25 Ocak 1933-25 Ocak 1933 Onuncu gelişleri
6 Şubat 1934-6 Ocak 1934 On birinci gelişleri
6 Ocak 1937-6 Şubat 1937 On ikinci gelişleri
20 Kasım 1937-20 Kasım 1937 On üçüncü gelişleri1
Atatürk'ün Konya'yı 1. ziyareti – 03/05.08.1920
Atatürk'ün Konya'ya ilk gelişi 03.08.1920 tarihine rastlar. Konya ve çevresinde Kuvâ-i Milliye'ye karşı bazı olumsuz davranışların meydana gelmekte olduğunu öğrenen Atatürk, Konyalılarla görüşmek ve halkı aydınlatmak üzere, 03.08.1920 günü sabah saat 6 da trenle Afyon üzerinden Konya'ya gelmiştir.
Yanında Milli Savunma Bakanı Fevzi (Çakmak), Genelkurmay Başkanı Şemseddin, 12. Kolordu Komutanı Fahreddin (Altay) da vardır.
Konya İstasyonunda; Konya Valisi Haydar, Mevki Komutanı Sabri, Belediye Başkanı, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Konya Merkez Heyeti Başkanı Sivaslı Ali Kemali ve Konya ileri gelenleri, Atatürk'ü karşıladılar.
Yapılan karşılama töreninden sonra Atatürk doğru Hükümet Konağına geldi. Burada çeşitli kuruluşların temsilcileriyle görüştü. İlk Konya hadisesinde tutuklanmış olanların afları konusunda ısrarlı dilekler yapılmıştı. Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi İkinci Başkanı ve Adliye Bakanı Celâlettin Arif Bey'e bir telgraf göndermiş: “Konya’nın durumunu memnuniyet verici buldum. Halk aydınlatılmış, kötü niyetli kişilerin sözlerine aldananlar, şimdi hatalarını anlamış, doğru yola gelmişlerdir” diyerek, Meclisin bir gün sonraki toplantısında aflarının çıkarılmasını, kendisi Konya’dan ayrılmadan sonucun bildirilmesini istemiştir.
Ertesi, 04.08.1920 günü sabahı hastaneyi ve Liseyi ziyaret eden Atatürk, öğleden sonra Hükümet alanına yerleştirilen kürsüye çakarak binlerce Konyalıya seslenmiştir. Sık sık alkışlarla kesilen konuşmasında, iç ve dış düşmanların, milletin çelik iradesi karşısında eriyeceğini, milli kuvvetlere güvenilmesini ve yardım edilmesini söylemiş: “Milli amaçlara ihanet eden bedbahtlar, yine milletin iradesiyle cezalarını bulacak, hatalarını anlayacaklardır. Millet, Kuvâ-i Milliye ile hem fikirdir” diyerek konuşmasını bitirdi. Atatürk'ün bu konuşmasından sonra, Antalya Milletvekili Rasih (Kaplan), memleketin kurtuluşu üzerine dua etti.
Atatürk ertesi günü 05.08.1920 sabahı, Çukurovalıların düzenlediği Pozantı Kongresinde bulunmak üzere, Konya'dan ayrıldı.
Bu ziyaretten bir kaç gün sonra da, 10.08.1920 günü, Osmanlı İmparatorluğu "Sevr Anlaşması" nı imzalar
Atatürk'ün Konya'yı 2. ziyareti – 01/04.04.1922
Büyük Taarruzdan önce, Konya, Milli Mücadelenin bir ikmal merkezi olmuş, Konya'ya vali ve Mevki Komutanı olarak atanan Galip (Pasinler) Paşa ile yine Konya'da bulunan Menzil Müfettişi Kazım (Dirik) Paşa, Garp Cephesinin yiyecek, giyim - kuşam, silah, cephane, canlı hayvan gibi her türlü ihtiyacını Konya bölgesinden sağlayarak gönüllü alayları ile birlikte cepheye gönderiyorlardı.
Atatürk bu durumu bir kere de yerinde görmek üzere Garp Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Paşa ile birlikte 01.04.1922 günü Afyon/Çay kasabası üzerinden önce Konya/Ilgın’a gelerek buradaki Süvari Kolordusunu denetlemişler, geçit töreninden sonra Konya'ya hareket etmişlerdi. İsmet Paşa da Akşehir’deki Karargâhına dönmüştü.
Atatürk'ün Anadolu'ya geçerek Ankara'ya yerleştiği, ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni açtığı günden ölümüne kadar Konya'ya 13 kere gelip gitmiş, bu gelişlerinde çoğu zaman günlerce kalmıştır.
Bu Konya ziyaretlerinde kalışlarının toplam 33 gün tuttuğu hesaplanmaktadır.
Atatürk’ün Konya’yı ziyaret tarihleri şöyledir;
3 Ağustos 1920-5 Ağustos 1920 Birinci gelişleri
1 Nisan 1922-4 Nisan 1922 İkinci gelişleri
24 Temmuz 1922-25 Temmuz 1922 Üçüncü gelişleri
19 Ağustos 1922-20 Ağustos 1922 Dördüncü gelişleri
20 Mart 1923-23 Mart 1923 Beşinci gelişleri
3 Ocak 1925- 13 Ocak 1925 Altıncı gelişleri
17 Ekim 1925- 19 Ekim 1925 Yedinci gelişleri
18 Mayıs 1926- 19 Mayıs 1926 Sekizinci gelişleri
18 Şubat 1931 - 1 Mart 1931 Dokuzuncu gelişleri
25 Ocak 1933-25 Ocak 1933 Onuncu gelişleri
6 Şubat 1934-6 Ocak 1934 On birinci gelişleri
6 Ocak 1937-6 Şubat 1937 On ikinci gelişleri
20 Kasım 1937-20 Kasım 1937 On üçüncü gelişleri1
Atatürk'ün Konya'yı 1. ziyareti – 03/05.08.1920
Atatürk'ün Konya'ya ilk gelişi 03.08.1920 tarihine rastlar. Konya ve çevresinde Kuvâ-i Milliye'ye karşı bazı olumsuz davranışların meydana gelmekte olduğunu öğrenen Atatürk, Konyalılarla görüşmek ve halkı aydınlatmak üzere, 03.08.1920 günü sabah saat 6 da trenle Afyon üzerinden Konya'ya gelmiştir.
Yanında Milli Savunma Bakanı Fevzi (Çakmak), Genelkurmay Başkanı Şemseddin, 12. Kolordu Komutanı Fahreddin (Altay) da vardır.
Konya İstasyonunda; Konya Valisi Haydar, Mevki Komutanı Sabri, Belediye Başkanı, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Konya Merkez Heyeti Başkanı Sivaslı Ali Kemali ve Konya ileri gelenleri, Atatürk'ü karşıladılar.
Yapılan karşılama töreninden sonra Atatürk doğru Hükümet Konağına geldi. Burada çeşitli kuruluşların temsilcileriyle görüştü. İlk Konya hadisesinde tutuklanmış olanların afları konusunda ısrarlı dilekler yapılmıştı. Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi İkinci Başkanı ve Adliye Bakanı Celâlettin Arif Bey'e bir telgraf göndermiş: “Konya’nın durumunu memnuniyet verici buldum. Halk aydınlatılmış, kötü niyetli kişilerin sözlerine aldananlar, şimdi hatalarını anlamış, doğru yola gelmişlerdir” diyerek, Meclisin bir gün sonraki toplantısında aflarının çıkarılmasını, kendisi Konya’dan ayrılmadan sonucun bildirilmesini istemiştir.
Ertesi, 04.08.1920 günü sabahı hastaneyi ve Liseyi ziyaret eden Atatürk, öğleden sonra Hükümet alanına yerleştirilen kürsüye çakarak binlerce Konyalıya seslenmiştir. Sık sık alkışlarla kesilen konuşmasında, iç ve dış düşmanların, milletin çelik iradesi karşısında eriyeceğini, milli kuvvetlere güvenilmesini ve yardım edilmesini söylemiş: “Milli amaçlara ihanet eden bedbahtlar, yine milletin iradesiyle cezalarını bulacak, hatalarını anlayacaklardır. Millet, Kuvâ-i Milliye ile hem fikirdir” diyerek konuşmasını bitirdi. Atatürk'ün bu konuşmasından sonra, Antalya Milletvekili Rasih (Kaplan), memleketin kurtuluşu üzerine dua etti.
Atatürk ertesi günü 05.08.1920 sabahı, Çukurovalıların düzenlediği Pozantı Kongresinde bulunmak üzere, Konya'dan ayrıldı.
Bu ziyaretten bir kaç gün sonra da, 10.08.1920 günü, Osmanlı İmparatorluğu "Sevr Anlaşması" nı imzalar
Atatürk'ün Konya'yı 2. ziyareti – 01/04.04.1922
Büyük Taarruzdan önce, Konya, Milli Mücadelenin bir ikmal merkezi olmuş, Konya'ya vali ve Mevki Komutanı olarak atanan Galip (Pasinler) Paşa ile yine Konya'da bulunan Menzil Müfettişi Kazım (Dirik) Paşa, Garp Cephesinin yiyecek, giyim - kuşam, silah, cephane, canlı hayvan gibi her türlü ihtiyacını Konya bölgesinden sağlayarak gönüllü alayları ile birlikte cepheye gönderiyorlardı.
Atatürk bu durumu bir kere de yerinde görmek üzere Garp Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Paşa ile birlikte 01.04.1922 günü Afyon/Çay kasabası üzerinden önce Konya/Ilgın’a gelerek buradaki Süvari Kolordusunu denetlemişler, geçit töreninden sonra Konya'ya hareket etmişlerdi. İsmet Paşa da Akşehir’deki Karargâhına dönmüştü.
Mustafa kemal Paşa ve İsmet Paşa - Ilgın, 01.04.1922
O gün Atatürk'ü Konya İstasyonunda Vali vekili Mustafa Abdülhalik (Renda), Rüştü Paşa, Mevlana Dergâhı Postnişin vekili Adil Çelebi, Demiryolları Genel Müdürü Behiç (Erkin), Belediye Başkanı M. Muhlis (Koner), Konya milletvekilleri, jandarma ve polis birlikleri, okullar, esnaf ve halktan çoğu sabırsızlıkla bekliyorlardı.
Akşama doğru Konya'ya gelen Atatürk, halkın arasına karışmış, İstasyondan şehre doğru yürüyordu. Bu sırada yanında bulunan Rus Büyükelçisi Aralof, Atatürk'ün kulağına eğilerek:
“- Ekselans! Arabalara binsek daha iyi olmaz mı?” demişti.
Atatürk Elçiye:
“- Endişe etmeyiniz. Ben milletimden korkmuyorum. Ona güveniyorum. Yürüyelim” cevabını vermişti. Doğruca, sonradan Atatürk'e hediye edilen ve şimdi de Atatürk Müzesi olan Vali Konağına geldiler. Atatürk geceyi bu konakta geçirdi.
Ertesi 02.04.1922 günü; Belediyeyi, Hastaneyi ziyaret eden Atatürk, ordunun nal ihtiyacını karşılayan Konya Nalbant Okulundaki diploma töreninde bir konuşma yaptı. Bu konuşmasında sanatın ve sanatçının Türk tarihindeki yerini ve önemini belirterek: “... sanatın en basiti, en şereflisidir. Kunduracı, terzi, marangoz, saraç, demirci, nalbant, sosyal hayatımızda, askerlik hayatımızda saygıya ve haysiyet mevkiine layık sanatkârlardır” dedi.
Diplomaları dağıtırken de: “Bugün size su diplomaları verirken derin bir sevinç duyuyorum. Buradan ordumuza dâhil olacaksınız. Vatan hizmetinizi yapacaksınız. Ordumuzun sizinle iftihar edeceğine inanıyorum. Ordu sizin gibi ustalara malik oldukça memnun kalacaktır. Çoğalmanızı dilerim” demiştir.
Daha sonra Yetimler Yurdu'nu, okulları ziyaret eden Atatürk, öğleden sonra Mevlana Dergâhında çelebi ve dervişlerle görüştü. Mevlana Türbesini ziyaret etti.
03.04.1922 günü; Konya'daki komutanlarla gizli bir görüşme yaptıktan sonra, 04.04.1922 günü Ankara'ya gitmek üzere ayrıldı.
Atatürk'ün Konya'yı 3. ziyareti – 24/25.07.1922
Çok gizli tutulan Büyük Taarruz günleri yakındı ve Atatürk, Garp Cephesi Karargahının bulunduğu Akşehir’le ilişkileri arttırmıştı.
Bir ara, 23.07.1922 de yine Akşehir'deydi.
Bir gün sonra Konya'da, General Townshend'le önemli bir görüşme yapacaktı.
24.07.1922 de Konya'ya gelerek bu görüşmeyi yaptı.
Ertesi 25.07.1922 gün de Akşehir’e geri döndü.
Mustafa Kemal Paşa, 27.07.1922 günü, taarruza hazırlanma emrini verdi.
30.07.1922 günü; planların son şeklini aldı ve taarruz günü hakkında Başkomutan karar verdi.
06.08.1922 günü; Batı Cephesi komutanı İsmet (İnönü) Paşa, ordulara gizli olarak "Taarruza Hazırlık" emri verdi.
Aynı gün, Atatürk Ankara'ya gitmek üzere Akşehir'den ayrıldı.
Atatürk'ün Konya'yı 4. ziyareti – 19/24.08.1922
Genelkurmay Karargâhı 13.08.1922 günü Ankara'dan Batı Cephesi'ne hareket etti.
Mustafa Kemal Paşa da, 17.08.1922 günü Ankara'dan ayrılarak, Tuz gölü üzerinden otomobille gizlice 19.08.1922 günü Konya'ya geldi.
20.08.1922 günü Konya'dan Akşehir’e hareket etti.
Akşehir’de Büyük Taarruz ‘un 26.08.1922 sabahı yapılmasını kararlaştırdı.
24.08.1922 günü, Şuhut'a geçti.
Konya'da kaldıkları, Konya Atatürk Köşkü
KONYA ATATÜRK EVİ
Atatürk Caddesi üzerinde 1912 yılında inşa edilen iki katlı tarihi bina; kesme, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. 1923 yılında hazine adına tescil edilen ev Vali Konağı olarak kullanılmış, Atatürk'ün Konya'ya gelişlerinde de kendisine tahsis edilmiştir. 1927 yılında hazineden Konya Belediyesi'nce satın alınan ev 19.7.1928 tarihinde Konyalıların Atatürk'e şükranlarının bir ifadesi olarak Atatürk adına tescil edilmiş ve tapusuna "Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya Konyalıların hediyesidir." kaydı konulmuştur. 1940 yılında Konya Özel İdaresi'nce sembolik bir bedel karşılığında satın alınan ev, tekrar Vali Konağı haline getirilmiş ve 1963 yılına kadar Vali Konağı olarak kullanılmıştır.
1963 yılında bina Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilerek onarılmış ve bir yıl sonra 17 Aralık 1964 tarihinde "Atatürk Evi-Kültür Müzesi" adıyla ziyarete açılmıştır.
Atatürk Müzesi, Atatürk'ün doğumunun 100.yılında İl Kutlama Komitesi Başkanlığı'nın talepleri üzerine, Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce restore edilerek, sergileme ve düzenlemesi de yeniden yapılmış ve 17 Nisan 1982 tarihinde "Atatürk Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır. Müzenin düzenlenmesinde, yapının ev olarak kullanılma özelliği göz önünde tutulmuş olup, bu nedenle mimari özelliğini bozacak bir değişikliğe gidilmemiştir.
Müzede Kurtuluş Savaşı'nda Konya ve Konyalının yeri belge ve fotoğraflarla anlatılmaya çalışılmıştır. Müzenin alt ve üst salonlarındaki sergilemede pano ve vitrinle bütünlük sağlanmaya çalışılmış, zemin katta Cumhuriyet öncesine ait belge ve fotoğraflarla Atatürk'ün Konya ziyaretleri anlatılmıştır.
Panolarda, Atatürk'ün Konya'ya gelişlerini, şehirde yaptığı ziyaretleri, bu evde tuttuğu günlük notları gösteren belgeler, fotoğraflar ve gazete kupürleri sergilenmektedir. Vitrinlerde ise Atatürk'e ait bazı elbiseler ile bu evde kullandığı muhtelif eşyalar teşhir edilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder